phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ cần giuộc

Phân tích vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc để thấy Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc chính là đỉnh cao trong sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu về một hình tượng bất hủ – người nông dân nghĩa sĩ. Qua đó, ta cũng thấy được tấm lòng yêu nước thương dân tha thiết của tác giả Nguyễn Đình Chiểu. Bài viết dưới đây của DINHNGHIA.VN sẽ giúp bạn tìm hiểu, cảm nhận và phân tích vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc. 

Mở bài: Nhắc đến hình tượng người lính trong văn học, ta thường nhớ đến giai đoạn máu lửa của hai cuộc kháng chiến 1930 – 1945, 1945 – 1975. Nhưng ta cũng chẳng thể nào quên hình tượng người lính nông dân trong văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc. Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa thành công và đầy xúc động về hình ảnh người nghĩa sĩ hy sinh tất cả để bảo vệ quê hương tổ quốc. Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc sẽ thấy niềm tự hào cũng như biết ơn sâu sắc của nhân dân ta đối với những người nghĩa sĩ anh dũng đã nguyện quên mình vì non sông đất nước. 

Tìm hiểu Nguyễn Đình Chiểu và Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc 

Những nét chính về tác giả cùng tác phẩm sẽ là những gợi ý giúp ta cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc một cách sâu sắc và chi tiết hơn. 

Những nét chính về Nguyễn Đình Chiểu 

Nguyễn Đình Chiểu sinh năm 1822 mất năm 1888, tự là Mạnh Trạch, hiệu là Trọng Phụ sau này là Hối Trai. Nguyễn Đình Chiểu là người tài hoa nhưng có một số phận bi thảm. Là người tài năng có nhân cách sáng ngời nhưng con đường hoạn lộ của ông không suôn sẻ. 

Năm 1849, khi sắp đi thi thì ông được tin mẹ mất. Ông bỏ thi để về quê chịu tang mẹ. Dọc đường vất vả, thương tiếc mẹ, khóc nhiều sau đó ông bị đau nặng mà dẫn đến đôi mắt bị hỏng. Sau đó, Nguyễn Đình Chiểu về Gia Định vừa dạy học, lại vừa bốc thuốc vừa làm thơ. Tuy sống cuộc đời bình thường nhưng ông lại nhận được sự yêu quý tôn trọng của nhân dân. 

Năm 1859, Pháp đánh chiếm Gia Định, dù mù lòa nhưng ông vẫn tham gia bàn mưu kế chống giặc cùng các lãnh tụ nghĩa quân kháng chiến chống Pháp và sáng tác những vần thơ đánh giặc đầy xúc động. Vì chạy loạn ông phải đi tị địa ở nhiều nơi. Nhưng ở đâu ông cũng nêu cao ngọn cờ khí tiết. Nhắc đến Nguyễn Đình Chiểu không thể quên nhắc đến những vần thơ ông sáng tác khi Pháp xâm lược như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế nghĩa sĩ trận vong lục tỉnh, văn tế Trương Định, thơ điếu Trương Định, Ngư tiều y thuật ứng đáp,…

Đôi nét về Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử đặc biệt. Năm 1859, Pháp tấn công Gia Định. Nhân dân Nam Bộ đã dũng cảm đứng lên chống giặc. Đêm ngày 14 tháng 12 năm 1861, trận Cần Giuộc đã gây ra nhiều tổn thất cho giặc nhưng cuối cùng quan ta cũng thất bại. Tuần phủ Gia Định đã nhờ Nguyễn Đình Chiểu viết bài văn tế để bày tỏ sự thương cảm đối với nhân dân đã ngã xuống.

phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ cần giuộc
Phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

Bối cảnh thời đại và sự lựa chọn của những người nghĩa sĩ 

Mở đầu bài văn tế, tác giả đã tái hiện lại một thời đại đau thương nhưng hào hùng của dân tộc. Hai tiếng “Hỡi ôi!” vang lên trong tác phẩm một cách thống thiết. Đó cũng chính là tiếng khóc của nhà thơ mù Đình Chiều đối với nghĩa sĩ, là tiếng nấc đau thương cho thế nước hiểm nghèo… 

Chiến tranh bùng nổ từ khi “súng giặc đất rền”. Tiếng súng vang lên, chiến tranh bùng nổ nhân dân phải chịu cảnh lầm than mà giai cấp chính trị đương thời vẫn chưa có dấu hiệu tích cực nào. Nỗi niềm lầm than, tiếng kêu của nhân dân chỉ có “trời tỏ” mà thôi. Chính vì vậy nhân dân phải đưa ra quyết định. Một là im lặng tiếp tục cam chịu nỗi nhục mất nước. Hai là đứng lên chống giặc dù cơ hội chiến thắng mong manh. Cuối cùng, người dân đã lựa chọn đứng lên chống giặc bằng tất cả tình yêu nước mãnh liệt, lòng dũng cảm. Nguyễn Đình Chiểu đã ngợi ca sự lựa chọn đó. 

Phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc, ta thấy tác giả đã thay họ nói lên lí do sự lựa chọn một cách chân chất nhất. Họ đã từ bỏ cuộc sống bình thường trong giây phút đất nước bị xâm lăng từ bỏ sự im lặng cam chịu mà lựa chọn giây phút đứng lên chống giặc – “Mười năm công vỡ ruộng chưa ắt còn danh nổi như phao/ Một trận nghĩa đánh tây tuy là mất tiếng vang như mõ”. Đó cũng chính là điều mà ông cảm mến những người nghĩa sĩ Cần Giuộc. 

Nhắc đến nhân dân, họ thường hiện lên với những cảnh lầm than, là nạn nhân của những bất công xã hội, luôn bị động trong mọi trường hợp nhưng với Nguyễn Đình Chiểu, ta thấy người nông dân ấy hiện lên thật chủ động. Họ ý thức được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với đất nước. Từ bị động sang chủ động, từ tự phát sang tự giác.

Nguồn gốc xuất thân của những người nghĩa sĩ Cần Giuộc 

Phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc sẽ thấy người nghĩa sĩ vốn xuất thân từ “dân ấp, dân lân”. Nghĩa là họ là những người nông dân hiền lành chất phác suốt bán mặt cho đất bán lưng cho trời nhưng. Công việc của họ chỉ là “chỉ biết ruộng trâu ở trong làng bộ”, “việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy, tay vốn quen làm” hay “cui cút làm ăn, toan lo nghèo khó”. Công việc của họ chỉ xoay quanh việc đồng áng. Vất vả quanh năm làm lụng nhưng cái nghèo luôn ám ảnh thường trực trong suy nghĩ. 

Cuộc sống của họ mỗi ngày cũng đều như vậy mà nối tiếp nhau cho đến khi có giặc xâm lược. Họ hoàn toàn xa lạ với binh đao “chưa quen cung ngựa đâu tới trường nhung”, “tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó”. Đao kiếm vốn xa lạ với cuộc sống bình yên thường nhật của người nông dân. Nguyễn Đình Chiểu nêu ra xuất thân của người nông dân nhằm cho người đọc thấy được sự lựa chọn bất đắc dĩ của những người nghĩa sĩ Cần Giuộc. 

Cảm nhận hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc sẽ thấy người nông dân hiền lành chân chất nay lại phải đứng lên chống lại ngoại xâm. Họ không có gì trong tay nhưng vẫn sẵn sàng đứng lên bảo vệ đất nước bằng tất cả lòng dũng cảm, tinh thần yêu nước nồng nàn bất khuất.

Tình cảm và sự nhận thức của những người nông dân nghĩa sĩ 

Tâm trạng của người nghĩa sĩ bắt đầu với sự chờ đợi “Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời hạn trông mưa”. Họ chờ đợi điều gì? Những người nông dân ấy đang đợi quân lính triều đình đứng ra bảo vệ cuộc sống của họ chăng? Hay chờ đợi một lời phát động hiệu triệu đi đánh giặc từ triều đình? Có lẽ cả hai….

Sự sốt ruột, hồi hộp của người dân cũng cho thấy tấm lòng của họ với đất nước, lo lắng cho vận mệnh dân tộc. Nhưng họ chờ mãi mà nào có thấy tin tức gì. Từ chờ đợi họ đã chuyển sang căm phẫn. Họ căm phẫn ai? Căm phẫn những kẻ xâm lược đang giày xéo đất đai tổ tiên, đẩy họ và những người dân khác vào tình cảnh khốn cùng. Sự căm phẫn ấy được thể hiện qua ước muốn mạnh mẽ “muốn tới ăn gan, muốn ra cắn cổ”.

Họ không chỉ nhận ra mối nguy hại đối với vận mệnh đất nước mà còn nhận rõ bản chất của kẻ thù. Đó là những kẻ “chém rắn đuổi hươu, treo dê bán chó”. Chúng vào nước ta không có ý tốt. Tất cả những gì chúng làm điều chỉ nhằm mục đích thôn tính nước ta, muốn biến nước ta thành thuộc địa. Từ nhận thức đúng đắn về kẻ thù họ đã nhận thức đúng đắn về vai trò trách nhiệm của họ với đất nước. 

Từ nhận thức đó, họ đã đi đến quyết tâm, biến quyết tâm ấy thành hành động “xin ra sức đoạn kình, dốc ra tay bộ hổ”. Nhưng khi cảm nhận hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc, ta thấy mục đích của hành động ấy còn cao quý hơn. Họ chiến đấu không phải để lưu danh sử sách, để được đeo ấn phong hầu mà họ chiến đấu vì “mến nghĩa”. Vì cái nghĩa với mọi người với đất nước.. Có thể nói diễn biến tình cảm cũng như quá trình biến nhận thức ấy đã trở thành hành động xuất phát từ sự ý thức của bản thân, của tinh thần đoàn kết, của truyền thống chống ngoại xâm. Chính vì điều ấy ta càng thêm yêu quý và tôn trọng những người nghĩa sĩ Cần Giuộc.

Hoàn cảnh chiến đấu và vẻ đẹp hào hùng của những người nghĩa sĩ 

Chính vì “mến nghĩa nên làm quân chiêu mộ” nên họ không có bất kỳ trang bị vũ khí chuyên dụng nào. Những trang bị của họ chính là lấy từ cuộc sống sinh hoạt lao động thường nhật. Họ ra chiến trận đối đầu với quân giặc man rợ tàn ác được vũ trang đầy đủ. Còn người nghĩa sĩ Cần Giuộc thì sao? Họ chỉ có “một manh áo vải”, “ngọn tầm vông”, “rơm con cúi”, “lưỡi dao phay”. Chỉ bấy nhiêu đó thôi mà họ bước vào trận chiến. 

Cảm nhận hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc sẽ thấy ngay từ đầu họ đã xác định và ý thức được đây là một trận chiến không tương sức. Nhưng vì sao họ vẫn xông lên trước kẻ thù đông đảo, được trang bị vũ khí hiện đại. Nhưng câu trả lười rất đơn giản đó chính là lòng yêu nước. Chính tình yêu nước đã kết nối những con người ấy lại với nhau, tạo nên động lực sức mạnh để họ chiến đấu hết mình, dù biết cái chết đang cận kề…

Chính vì tinh thần “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” ấy, họ chiến đấu với một khí thế mạnh mẽ chưa bao giờ thấy. Những người nghĩa sĩ xông lên mạnh mẽ như vũ bão, hiên ngang tung hoành. Họ không hề sợ sệt, không nao núng rơi vào thế bị động mà hoàn toàn ngược lại. Những con người với vũ khí đơn sơ này lại chủ động làm chủ chiến trường, thỏa sức tung hoành cứ nhằm kẻ địch mà tiến tới. 

Hàng loạt những động từ mạnh nối tiếp nhau hiện ra “đạp, lướt, xô, xông, đâm, hè, ó”. Việc sử dụng những động từ ấy đã diễn tả được khung cảnh nơi chiến trận, đồng thời còn  tái hiện được nhịp điệu căng thẳng, dồn dập của chiến trường. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng bút pháp tương phản để khắc họa trận chiến này. Một bên là quân giặc, một bên là người nghĩa sĩ. Có thể xét về sức mạnh, vũ khí, lực lượng ta không bằng, nhưng xét về tinh thần thì nghĩa sĩ Cần Giuộc lại hoàn toàn áp đảo. 

Việc khắc họa chân dung kẻ địch đã làm nổi bật lên được sĩ khí của quân ta, nổi bật lên được tinh thần chiến đấu không khoan nhượng. Họ chiến đấu hết mình và đạt được những thắng lợi “chém rớt đầu quan hai nọ”, “đốt xong nhà dạy đạo kia”. Tuy những thắng lợi ấy có vẻ khiêm tốn, nhỏ bé nhưng nếu đặt trong hoàn cảnh chiến đấu của những người nghĩa sĩ nông dân bình dị không có vũ khí chiến đấu tự phát thì đây là một chiến công vang dội. 

Phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc để thấy được họ từ những người nông dân hiền lành chân lấm tay bùn mà vì hoàn cảnh lịch sử họ phải đứng lên chống giặc bằng vũ khí thô sơ. Trong tất cả mọi thứ, họ vẫn giữ trong mình được tình yêu và ý thức trách nhiệm với đất nước. Không cần hô hào, không cần quy cũ họ cứ thế mà chiến đấu đến hơi thở cuối cùng.

Tinh thần chiến đấu và sự hi sinh anh dũng của những người nghĩa sĩ 

Thế nhưng như đã tiên liệu, cuộc chiến không cân sức ấy cũng đến hồi kết. Dù có mạnh mẽ quyết tâm đến đâu, với cày cuốc, dao phay không thể nào đánh lại súng ống của giặc. những người nghĩa sĩ cứ thế mà ngã xuống dần. Giọng điệu bài văn tế cũng từ đây mà lạc hẳn. Không còn hào sảng như khi miêu tả chiến công mà thay vào đó là một sự đau đớn…

Hàng loạt các địa danh được nêu ra – sông Cần Giuộc, chợ Trường Bình, chùa Tông Thạnh. Đây là những địa danh quen thuộc gắn liền với những người nghĩa sĩ Cần Giuộc. Và trải dài theo sự rộng mở của không gian còn là sự tiếc thương vô hạn của tác giả cũng như của mọi người dành cho những người nghĩa sĩ. Cả đất trời dường như cũng thương tiếc. Họ ra đi còn lại bao ước mơ dang dở, họ ra đi khi chưa thấy được đất nước hòa bình. Và họ ra đi còn để lại bao điều chưa nói, những người thân chưa kịp chào tạm biệt. Họ đã hi sinh vì đất nước như thế. Cái chết ấy thật đáng quý, tinh thần ấy thật đáng tôn thờ…

Khi phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc, ta thấy họ có thể mất đi nhưng họ sẽ sống mãi trong lòng những người dân nước Việt như một câu thơ của Nguyễn Du “thác là thể phách còn là tinh anh”. Tác giả đã thay những người nghĩa sĩ ấy nói lên quan niệm sống của mình “thà thách mà đặng câu địch khái về theo tổ phụ cũng vinh”. Giản dị và mộc mạc nhưng họ trở thành những minh chứng kịch sử tiêu biểu nhất cho tinh thần chết vinh còn hơn sống nhục. 

Nếu họ im lặng chấp nhận cam chịu thì họ sẽ tiếp tục sống những ngày tháng bình thường nhưng nỗi nhục mất nước chỉ có thể rửa bằng máu ấy đã khiến họ lựa chọn. Dù biết sẽ chết nhưng họ vẫn mạnh mẽ hiên ngang chói lọi trong ánh sáng vinh quang đến tận giây phút cuối cùng. Bởi lẽ họ ý thức được hành động của mình, thấm nhuần lòng yêu nước đến từng hơi thở. Sống vì nước chết cũng vì nước.

Đánh giá tác phẩm khi cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

Phân tích Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc cũng như cảm nhận hình tượng người nông dân nghĩa sĩ, ta thấy người nghĩa sĩ hiện lên không chỉ thể hiện lòng yêu nước sâu sắc mà còn là lời tố cáo đanh thép tội ác của bọn giặc man rợ đã khiến cho những người dân nghèo mất đi cuộc sống bình yên vốn có. Chiến tranh không chỉ cướp đi mạng sống của họ àm còn cướp đi người cha, người chồng, người con của gia đình. Tuy hi sinh nhưng lòng nhiệt thành của họ với cuộc đời vẫn còn mãi. Họ trở thành những bó đuốc thắp sáng và soi rọi niềm tin, tinh thần cho cả dân tộc.

Kết bài: Hình tượng người nông dân lần đầu tiên đi vào văn học với những trang viết đầy xúc động. Họ không chỉ đơn thuần là nạn nhân của lịch sử mà cũng góp phần vào sự đổi thay của lịch sử thời đại, của vận mệnh đất nước. Có thể họ chỉ là những người nông dân bình dị nhưng chính họ lại đóng vai trò quan trọng. Mượn một ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm để nói về những người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

“Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước…”

(Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm)

Dàn ý hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc 

Từ dàn ý hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc sẽ giúp bạn tìm hiểu và cảm nhận tác phẩm một cách chi tiết hơn. 

Mở bài cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

  • Giới thiệu đôi nét về Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc. 
  • Đề cập đến vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc.

Thân bài phân tích hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc trong tác phẩm

  • Tóm tắt về bối cảnh thời đại cùng với sự lựa chọn của người nông dân nghĩa sĩ.
  • Nêu nguồn gốc xuất thân của những người nghĩa sĩ Cần Giuộc.
  • Nhận thức, lòng căm thù giặc cao độ và tình cảm yêu nước của người nghĩa sĩ.
  • Hoàn cảnh chiến đấu cùng vẻ đẹp của sự hào hùng ở những người nghĩa sĩ. 
  • Tinh thần chiến đấu quả cảm và sự hi sinh anh dũng của người nghĩa sĩ Cần Giuộc.
  • Nhận xét và đánh giá về tác phẩm khi cảm nhận hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc. 

Kết bài phân tích hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc

  • Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật cùng ý nghĩa của tác phẩm. 
  • Tóm tắt những vẻ đẹp của hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc. 

Có thể thấy, cảm xúc chủ đạo của bài Văn tế chính là những cảm xúc bi tráng kết hợp với âm điệu sôi sục và dồn dập. Nghệ thuật đối trong tác phẩm đã phát huy hiệu quả cao nhất của nó. Tất cả đã hợp thành một âm hưởng chiến trận hào hùng và phấn khích của một thiên anh hùng ca tuyệt diệu được thể hiện trọn vẹn trong bài Văn tế của Nguyễn Đình Chiểu. Người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc cứ như thế đã trở thành tấm gương về tinh thần dũng cảm, lòng yêu nước sâu sắc cho các thế hệ sau tiếp nối. 

Hy vọng bài phân tích trên đây của DINHNGHIA.VN đã cung cấp cho bạn những ý văn hay về đề tài “cảm nhận vẻ đẹp hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc”. Chúc bạn luôn học tập tốt!. 

Xem thêm:

Rate this post
Please follow and like us:
Tagged:

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *