Bệnh tiêu chảy cấp là gì? Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách phân loại

Tiêu chảy cấp là căn bệnh phổ biến về đường tiêu hóa, thường gặp ở nhiều đối tượng, đặc biệt là trẻ nhỏ. Vậy bệnh tiêu chảy cấp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng tiêu chảy cấp? Cách phân loại mức độ tiêu chảy? Cách điều trị và phòng bệnh tiêu chảy cấp như nào?… Bài viết dưới đây của DINHNGHIA.VN sẽ giúp bạn giải đáp bệnh tiêu chảy cấp là gì cùng những nội dung liên quan.

Bệnh tiêu chảy cấp là gì?

Thức ăn khi đưa vào cơ thể sau 2 đến 3 ngày sẽ được hấp thụ triệt để nước và các chất dinh dưỡng. Các chất cặn bã sau khi được hấp thu sẽ được đào thải ra ngoài. Bởi vậy với cơ thể bình thường, khỏe mạnh thì phân sẽ thành khuôn khô, không bị lỏng.

Tiêu chảy cấp là tình trạng rối loạn tiêu hóa có thể gặp phải ở bất cứ đối tượng nào, bao gồm cả người lớn và trẻ em. Đây là tình trạng đi ngoài thường xuyên, trên 3 lần/ 24 giờ, nước phân lỏng làm cho cơ thể trở nên uể oải, mệt mỏi trong khoảng thời gian một đến vài ngày sau. Tình trạng này thường xuất hiện phổ biến vào mùa hè và có dự bùng phát bệnh nhanh. Bệnh có thể gây ra nhiều nguy hại nếu không được chữa trị kịp thời như mất nước, suy thận, có nguy cơ tử vong cao.

Tiêu chảy cấp ở trẻ em là gì?

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em là căn bệnh dễ gặp ở trẻ. Đây là tình trạng rối loạn tiêu hóa khiến cho trẻ bị đi tiêu phân tiêu lỏng và đi nhiều lần trong ngày. Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em có thể gây ra nguy hại lớn là dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được chữa trị kịp thời. Các siêu vi trùng, ký sinh trùng và nhiều yếu tố khác là tác nhân gây ra bệnh ở trẻ em. Tiêu chảy cấp ở trẻ em thường giới hạn trong vòng từ 6-7 ngày.

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp có thể kèm theo một số triệu chứng khác như đau bụng, nôn ói, sốt, ăn uống kém dẫn đến mất nước, mất các chất điện giải. Khi trẻ bị bệnh tiêu chảy cũng sẽ gây ra những tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ về sau. Bởi khi trẻ mắc phải bệnh thường biếng ăn, bỏ ăn, việc trẻ ăn quá ít cùng khả năng hấp thu chất dinh dưỡng giảm đi trong quá trình trẻ bị tiêu chảy cấp khiến bệnh của trẻ lâu khỏi hơn.

Tiêu chảy cấp ở người lớn là gì?

Hiện tượng tiêu chảy cấp ở người lớn cũng khá phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu do chế độ ăn uống, vệ sinh không sạch sẽ. Hoặc có thể do bị ngộ độc thực phẩm gây ra tình trạng đi đại tiện nhiều lần, dạng phân lỏng.

Phân loại mức độ tiêu chảy

Theo cơ chế bệnh sinh

• Tiêu chảy xâm nhập: Đây là yếu tố gây ra bệnh, tạo ra phản ứng viêm và phá hủy tế bào niêm mạc ruột: Shigella, E.coli, ….
• Tiêu chảy thẩm thấu: Bệnh được phát sinh do tổn thương các tế bào hấp thu ở ruột non: Giardia, Rota virus….
• Tiêu chảy do xuất tiết: Yếu tố gây bệnh tác động đến liên bào nhung mao ruột: tả…

Theo lâm sàng

• Tiêu chảy cấp phân máu.
• Tiêu chảy cấp phân nước: tiêu chảy dưới 14 ngày.
• Tiêu chảy kéo dài: tiêu chảy lớn hơn 14 ngày.
• Hội chứng Lỵ: Tiêu chảy có máu trong phân kèm theo suy dinh dưỡng nặng.

Theo nồng độ Natri/máu

• Mất nước nhược trương: Na/máu < 130 mmol/l
• Mất nước đẳng trương: Na/máu: 130 -150 mmol/l
• Mất nước ưu trương: Na/máu > 150 mmol/l

Theo mức độ mất nước

• Trọng lượng cơ thể bị mất nước dưới 5%: Chưa mất nước
• Trọng lượng cơ thể mất từ 5 -> 10% : Mất nước trung bình đến nặng
• Trọng lượng cơ thể mất > 10%: Suy tuần hoàn nặng.

Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp là gì?

Nhiều trường hợp bị mắc tiêu chảy nhưng lại chủ quan và không hiểu rõ được nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy cấp là gì? Từ đó gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng khi không có được những kiến thức cơ bản. Tìm hiểu nguyên nhân của bệnh để có được những cách phòng tránh hiệu quả. Những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do nhiễm trùng tại ruột, cụ thể như sau:

• Nhiễm virus: Có đến 80% các trường hợp viêm ruột thường gặp là rotavirus, Adenovirus, Norwark…
• Vi khuẩn: Bệnh tiêu chảy cấp thường có tỷ lệ mắc cao vào mùa hè. Những vi khuẩn gây bệnh gồm:Tả, Campylobacter jejuni, Salmonella, Shigella, Yersinia, E.coli, Vibrio Cholera.
• Nhiễm ký sinh trùng: Giardia, Cryptosporidium, Entamoeba histolitica…
• Các vi khuẩn khác: Salmonella, campylobacteria
• Nhiễm trùng ngoài ruột: Nhiễm trùng hô hấp, Nhiễm khuẩn đường tiểu, Viêm màng não
• Tiêu chảy do dùng thuốc: Kháng sinh, nhuận tràng…..
• Tiêu chảy do dị ứng thức ăn: Sữa bò, trứng, tôm, cá…..
• Tiêu chảy do các nguyên nhân hiếm gặp hơn: Rối loạn quá trình hấp thu, tiêu hóa, Viêm ruột do hóa trị hoặc xạ trị,
• Bệnh lý ngoại khoa: Lồng ruột, viêm ruột thừa cấp, thiếu vitamin, uống kim loại nặng, đái tháo đường, cường giáp…

Triệu chứng tiêu chảy cấp là gì?

Với những thắc mắc tiêu chảy cấp là gì thì bạn cũng cần tìm hiểu các triệu chứng cơ bản của chứng bệnh này. Khi bị tiêu chảy, người bệnh thường gặp các triệu chứng như:

Số lần đại tiện tăng

Đi đại tiện nhiều lần, phân có dạng lỏng không thành khuôn, có thể có máu. Cảm giác mót, đi xong.

Bị đau bụng

Ngoài các triệu chứng trên thì người bệnh luôn có cảm giác đau bụng âm ỉ, đầy hơi, chướng bụng. Những cơn đau thường xuyên xuất hiện ở bụng dưới hoặc toàn bộ vùng bụng. Mức độ của cơn đau còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh cũng như vị trí của nó. Đặc biệt bị kích ứng khi ăn các loại đồ lạnh, hải sản…

Cảm giác buồn nôn

Tiêu chảy thường đi kèm với các triệu chứng nôn khiến cơ thể bị mệt mỏi, mất nước nhiều. Người bệnh có các biểu hiện đặc biệt như: mặt tái đi, vẻ mặt hốc hác, miệng khô, mắt trũng, lờ đờ, tim đập yếu và hạ thân nhiệt. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi, mất ngủ, bị sốt, miệng hoặc da khô, tiểu ít, …

Đi ngoài không kiểm soát

Trong trường hợp bị tiêu chảy do nhiễm virus, vi khuẩn: Nếu mắc tả, bệnh nhân có thể sẽ đi ngoài không kiểm soát (vài chục lần trong ngày). Phân dạng nước lỏng,có màu đục như nước vo gạo hoặc màu trong, mùi hôi tanh khó chịu, không lẫn máu. Trong phân có lợn cợn nhiều vảy trắng, các vảy này mang nhiều vi khuẩn tả.

Trường hợp đại tràng chức năng

Khi đi ngoài phân người bệnh không thành khuôn, có thể lỏng sền sệt hoặc ra bọt. Đi đại tiện nhiều, cứ ăn xong là cảm giác mót và cảm thấy dễ chịu hơn mỗi khi đi ngoài.

Trường hợp bị viêm đại tràng

Người bệnh sẽ thấy đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn theo khung đại tràng, người bệnh có thể bị đi đại tiện tần suất khá nhiều (5-6 lần). Triệu chứng này rõ ràng hơn sau khi ăn đồ lạ, thực phẩm tái sống, dùng chất kích thích… Phân có thể có dạng lỏng, toàn nước, phân không hình thành khuôn, nát, có lẫn nhầy hoặc máu, mùi tanh…Nếu trường hợp xuất hiện tiêu chảy kèm nhiều máu, mùi nặng có thể là đại tràng mạn tính hoặc ung thư đại tràng.

Cách điều trị bệnh tiêu chảy cấp là gì?

Hiểu được bệnh tiêu chảy cấp là gì, các bạn cũng cần tìm hiểu cách để ngăn chặn những biến chứng khó lường do tiêu chảy gây ra. Người bệnh nên điều trị càng sớm càng tốt theo các phương pháp sau:

Bù nước và chất điện giải

Khi bị tiêu chảy các bệnh nhân có thể mất lượng nước khá lớn và gây ra rối loạn điện giải. Do đó việc cấp nước cho cơ thể là rất cần thiết. Khi đó bạn nên cho trẻ sử dụng thuốc Oresol để có được năng lượng cần thiết cho cơ thể. Lượng oresol uống vào thường bằng 1.5 đến 2 lần nước dịch bị mất (qua đại tiện và nôn). Uống lượng nhỏ mỗi lần và nhiều lần.

Bên cạnh đó, có thể cho trẻ uống các loại nước khác như: nước cháo loãng, nước gạo rang, nước cơm… Trong trường hợp bị tiêu chảy nặng, trọng lượng cơ thể mất hơn 5% nước, việc bù nước bằng đường uống không đáp ứng đủ thì phải truyền tĩnh mạch. Bạn nên tìm đến sự chỉ dẫn của bác sĩ, không được tự ý thực hiện.

Dùng thuốc kháng sinh

Trong trường hợp bị tiêu chảy mức độ nhẹ thì tình trạng bệnh có thể thuyên giảm trong vòng một vài ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên, tình trạng bệnh ngày càng nguy cấp như đi ngoài ra máu, bị nôn, đau bụng dữ dội, sốt cao liên tục thì cần thăm khám và thực hiện xét nghiệm phân để tìm ra nguyên nhân.

Chỉ định trong trường hợp tiêu chảy phân có máu, sốt > 38,5, nghi ngờ nhiễm vi khuẩn. Một số trường hợp cần sử dụng kháng sinh dự phòng khi bị tiêu chảy phân nước là bệnh nhân suy giảm miễn dịch, bệnh nhân có nguy cơ nhiễm trùng máu.

Khi bị tiêu chảy sẽ được căn cứ vào mức độ nghiêm trọng cũng như nguyên nhân gây bệnh. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị tiêu chảy với các loại thuốc tiêu chảy phù hợp. Nếu bệnh nhân bị nhiễm lỵ trực khuẩn, E.coli, Salmonella thì có thể sử dụng kháng sinh như: Ciprofloxacin, Ofloxacin, Pefloxacin…

Có thể sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm mà không cần chờ xét nghiệm cấy phân. Nên sử dụng theo liều như sau norfloxacin 400mg x 2 viên/ ngày hoặc levofloxacin 500mg x 1 viên/ ngày hoặc ciprofloxacin 500mg x 2 viên/ ngày. Sử dụng liên tục từ 3 – 5 ngày.

Đông y chữa tiêu chảy cấp

Các bài thuốc đông y vẫn được coi là phương pháp được nhiều người tin dùng bởi tính an toàn và hiệu quả. Theo Đông y, nụ lá vối vị đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chất tanin có trong nụ vối giúp kích thích tiêu hóa và bảo vệ niêm mạc ruột. Sử dụng lá vối, 8g vỏ ổi rộp, 10g núm chuối tiêu 10g. Thái nhỏ phơi khô, sắc với 400ml nước đến khi còn 100ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liên tục trong vòng 2-3 ngày.

Có thể dùng vỏ cam để chữa bệnh tiêu chảy. Trong vỏ cam có chứa hàm lượng chất xơ cao, giúp điều chỉnh nhu động ruột và tăng cường tiêu hóa. Ngoài ra, chất pectin chứa trong vỏ cam giúp kích thích sự phát triển của các vi khuẩn có lợi trong ruột. Do đó, đây là một trong những vị thuốc trị tiêu chảy, đầy bụng, khó tiêu…

Phác đồ điều trị tiêu chảy cấp

Từ thông tin tiêu chảy cấp là gì, bài viết cũng giúp bạn đưa ra phác đồ điều trị tiêu chảy cấp. Từ đó việc điều trị sẽ được hiệu quả hơn. Xác định mức độ mất dựa trên trọng lượng mất nước của cơ thể:

• Phác đồ A: Điều trị tiêu chảy tại nhà cho trường hợp không mất nước
• Phác đồ B: Điều trị bằng Ors, bù dịch đường uống tại cơ sở y tế trong trường hợp mất nước.

Dưới đây là 4 nguyên tắc được áp dụng

• Nguyên tắc 1: Uống nhiều nước để phòng mất nước (Oresol)
• Nguyên tắc 2: Tiếp tục bổ sung dinh dưỡng bình thường.
• Nguyên tắc 3: Uống bổ sung kẽm, men vi sinh.
• Nguyên tắc 4: Khi tiêu chảy quá nặng cần đến bệnh viện.

Cách phòng bệnh tiêu chảy cấp

Qua bài viết các bạn có thể hiểu được bệnh tiêu chảy cấp là gì cũng như sự nguy hại của chứng bệnh này đến trẻ như nào. Bởi vậy các mẹ hãy phòng tránh bệnh cho trẻ ngay từ bây giờ bằng cách:

• Vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ: Vệ sinh cá nhân trước khi ăn, môi trường sống, nguồn nước, đồ ăn, vệ sinh đôi bàn tay, nguồn thực phẩm an toàn, sạch sẽ…
• Đảm bảo an toàn thực phẩm: Sử dụng thực phẩm tươi mới, luôn ăn chín uống sôi cũng như không ăn đồ sống.
• Bảo vệ nguồn nước và sử dụng nước sạch hàng ngày: Việc sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày là vô cùng quan trọng. Cụ thể là tất cả các nước ăn uống đều phải được sát khuẩn bằng Cloramin B. Bên cạnh đó, không đổ chất thải, nước giặt rửa và đồ dùng của người bệnh xuống ao, hồ, sông, giếng.
• Với trẻ nhỏ: Cần được tiêm chủng theo chương trình tiêm chủng quốc gia.

Những câu hỏi liên quan đến bệnh tiêu chảy cấp

Thuốc điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ em

• Oresol (ORS).
• Thuốc bổ sung kẽm (Zn).
• Men tiêu hóa, men vi sinh (Lactobacillus acidophilus, vi khuẩn loại bifidus…).
• Thuốc cầm tiêu chảy (LOPERAMID): Thuốc có khả năng làm giảm lượng dịch mất, giảm nguy cơ đại tiện nhiều lần. Chỉ nên dùng liều vừa đủ làm giảm số lần đại tiện hơn là làm ngừng hẳn tiêu chảy. Liều LOPERAMID 2mg, khởi liều uống 2 viên/ ngày chia 2 lần. Tăng dần tới 6 viên/ ngày.

Bệnh tiêu chảy cấp nên ăn gì?

Bên cạnh thắc mắc bệnh tiêu chảy cấp là gì thì cũng có nhiều người quan tâm đến chế độ dinh dưỡng khi mắc chứng bệnh về tiêu hóa này. Khi bị tiêu chảy cấp, bệnh nhân cần chú ý ăn uống và vệ sinh cẩn thận để tránh bệnh tình thêm nghiêm trọng hơn. Dưới đây là một số thực phẩm tốt hỗ trợ điều trị bệnh tiêu chảy cấp:

• Trái cây, hoa quả tươi: Bơ, táo, chuối, hồng xiêm…
• Tinh bột: Gạo, bột gạo, khoai tây…
• Các loại thịt: Thịt gà, thịt lợn nạc, thịt bò…
• Sữa không chứa lascote.

Quan trọng hơn cả là việc bổ sung nước cho cơ thể, bởi tiêu chảy cấp khiến người bệnh mất nhiều nước gây nên sự mệt mỏi. Đặc biệt, bạn không nên tùy ý sử dụng thuốc Tây y có dược tính cao để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Với thắc mắc tiêu chảy cấp là gì, bài viết trên đây của DINHNGHIA.VN đã giúp bạn giải đáp một cách chi tiết và đầy đủ. Hy vọng với những tìm hiểu về bệnh tiêu chảy cấp là gì sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức hữu ích để điều trị và phòng tránh tiêu chảy cấp hiệu quả! Chúc bạn luôn khỏe!