Ngắm trăng (Vọng nguyệt) là một trong những thi phẩm nổi bật về tinh thần tự họa của Hồ Chí Minh. Phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta sẽ thấy được dù trong ngục tù, bị giam cầm xiềng xích thì không ai có thể giam hãm được tinh thần của Người. Trong bài viết dưới đây, cùng DINHNGHIA.VN cảm nhận, bình giảng và phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh.
Giới thiệu về Hồ Chí Minh và bài thơ Ngắm trăng
Để hiểu hơn về nội dung cũng như nghệ thuật của tác phẩm này, trước khi đi cảm nhận, soạn bài và phân tích bài thơ Ngắm trăng, chúng ta cần nắm được đôi nét về tác giả cũng như hoàn cảnh ra đời của bài thơ này.
Đôi nét về tác giả Hồ Chí Minh
- Hồ Chí Minh sinh ngày 19/05/1890 và mất ngày 02/09/1969. Quê quán của Người ở làng Sen, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
- Cuộc đời của Người gắn liền với con đường hoạt động Cách mạng. Người đồng thời là nhà chính trị, nhà văn, nhà thơ lại là nhà Cách mạng của dân tộc.
- Hồ Chí Minh là linh hồn của các cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc ta. Người không chỉ được biết đến là một chiến sĩ mà còn được nhắc đến như một thi sĩ với nhiều tác phẩm có giá trị.
- Phân tích bài thơ Ngắm trăng sẽ cho ta thấy được phong cách nghệ thuật và tài năng của Người.
Giới thiệu tập thơ Nhật ký trong tù
- Tập thơ Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh là một tập nhật ký bằng thơ, gồm có 133 bài, phần lớn là thơ tứ tuyệt.
- Nhật ký trong tù là những sáng tác của Hồ Chí Minh với mục đích giúp Người khuây khỏa nhưng lại trở thành bức chân dung tự họa về tinh thần và tâm hồn của Người – Một người tù vĩ đại có ý chí phi thường cùng tâm hồn cao đẹp bất khuất.
- Các tác phẩm trong Nhật ký trong tù có giá trị lớn với nền văn học nước nhà, đây được xem là viên ngọc quý của văn học Việt Nam.
Các nét chính về bài thơ Ngắm trăng
- Khi phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh, ta nhận thấy tác phẩm được trích trong tập Nhật ký trong tù được Người sáng tác trong quá trình bị bắt giam và giải qua hơn 30 nhà lao thuộc 13 tỉnh của Quảng Tây, Trung Quốc.
Phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh
Xuyên suốt mạch cảm xúc của tác phẩm là những dòng tâm trạng đầy thơ của Người. Để soạn bài, cảm nhận hay phân tích bài thơ Ngắm trăng, chúng ta cũng đi theo mạch cảm xúc này.
Hoàn cảnh ngắm trăng đặc biệt của Bác
Từ xưa đến nay, trăng luôn là nguồn cảm hứng bất tận của biết bao nhiêu thi nhân. Ánh trăng không chỉ mang lại vẻ đẹp cho khung cảnh mà hơn thế còn trở thành người bạn tri kỷ của người thi nhân. Vì vậy, người thi nhân khi gặp cảnh trăng đẹp thường sẽ mang rượu ngon để thưởng thức dưới ánh trăng viên mãn ấy. Thú vui tao nhã thi vị và lãng mạn ấy lại trở nên khác biệt trong hoàn cảnh ngắm trăng của Người.
Phân tích bài thơ Ngắm trăng ta thấy hoàn cảnh này thật đặc biệt, với thời gian nửa đêm, không gian là trong ngục tù với xiềng xích tối tăm, điều kiện thì không rượu cũng không hoa (vô tửu diệc vô hoa).
“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?”
(Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ)
Câu thơ đầu tiên trong bài đã miêu tả rất thực cảnh lao tù khắc nghiệt. Nơi ngục tù lạnh lẽo đầy đọa tâm hồn con người, thế nhưng ánh trăng đã xuất hiện và khiến tâm hồn người thi sĩ thao thức hơn. Phân tích bài thơ Ngắm trăng ta nhận thấy rất cụ thể rằng người tù thi sĩ ấy tay bị xích, chân bị cùm, thân thể bị đọa đầy lạnh lẽo mà tâm hồn vẫn nồng ấm, thơ mộng, vẫn say mê thưởng thức vẻ đẹp của ánh trăng nên thơ.
Thông thường, người ta chỉ ngắm trăng khi tâm hồn thư thái, thảnh thơi. Thế nhưng người thi nhân ấy lại ngắm trăng trong khung cảnh vô cùng đặc biệt, với cuộc sống “khác loài người” không phù hợp với thú thưởng nguyệt thanh cao. Như vậy, khi phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta nhận thấy người tù ấy khao khát được ngắm trăng một cách trọn vẹn.
Hiện thực tù ngục lạnh lẽo và xám ngắt, chân tay bị xiềng xích gông cùm có thể phủ định tất cả. Thế nhưng, trong tâm hồn của Người vẫn mang tâm thế tích cực, vẫn nóng bỏng trái tim yêu đời thiết tha. Để rồi, người thi nhân ấy đã phải thốt lên “Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ”. Đó phải chăng chính là sự rạo rực xao xuyến và tha thiết thưởng nguyệt của Người. Vầng trăng ấy ngời sáng như mời gọi và thúc giục thi nhân hãy phá tan xiềng xích mà ra chốn tự do, để thưởng thức ánh trăng đẹp.
Tình yêu thiên nhiên và phong thái ung dung của Bác
Ấy vậy mà hiện thực vẫn là thực tại khốc liệt với hoàn cảnh giam cầm trói buộc, để rồi việc thưởng nguyệt chỉ thu lại với cử chỉ lặng lẽ, âm thầm:
“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.”
(Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.)
Phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta dễ dàng nhận thấy rằng, ở nơi bốn bức tường xà lim chật hẹp ấy không ngăn nổi tâm hồn lãng mạn và xúc cảm bao la của Người. Dường như người thi nhân muốn nhắn gửi đến trăng bao lời thầm thì, để nhắn nhủ, để thủ thỉ bao tâm tình của người chí sĩ cách mạng… Người đã thả hồn theo ánh trăng và cũng gửi vào đó biết bao khát vọng cháy bỏng về sự tự do.
Câu thơ cuối quả thực vô cùng tượng hình khi Trăng đã trở nên có hồn, có tâm tư qua biện pháp nhân hóa của tác giả. Phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta thấy rằng vầng trăng ấy đã vượt qua mọi rào cản, vượt qua song sắt lao tù để ngắm thi nhân trong tù. Đến đây thì cả Người và trăng đều chủ động tìm đến nhau.
Phân tích bài thơ Ngắm trăng, người đọc dễ nhận thấy toàn bài dù không có một âm thanh nhỏ nào, cùng một không gian tĩnh lặng tuyệt đối trái ngược hoàn toàn cũng như làm tôn thêm tâm tư sâu thẳm của người và vật. Hai tâm tư ấy dẫu xa mà gần, dẫu gần mà như hòa làm một. Trăng là người, và người là trăng, ngắm nhìn nhau trong âm thầm và lặng lẽ, không nói bất cứ điều gì mà như nói được bao lời.
Hai vần thơ cuối còn làm nổi bật lên sức mạnh tinh thần kì diệu của người thi nhân trong hoàn cảnh lao tù. Hiện thực tàn bạo với cũi sắt nhà lao, còn ngoài kia là ánh trăng lung linh thơ mộng, là thế giới của tự do. Sự đối cực ấy dường như cũng bất lực với tâm hồn tinh tế và khát vọng tự do của nhà thơ.
Khi phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta thấy hai câu thơ nguyên tác đã thể hiện một cách đầy đủ hơn mối giao hòa đặc biệt của ánh trăng với người tù thi sĩ. Với lối đối rất chỉnh đã làm nổi bật lên sự giao hòa làm một của trăng và người. Song sắt nhà tù có thể chắn ở hiện tại, nhưng giữa nhân và nguyệt vẫn có mối giao hòa vượt ra cái ranh giới của không gian và thời gian. Người ngắm trăng trong hoàn cảnh ngục tù, trăng dường như cũng hiểu sự nhiệt thành ấy mà gửi gắm sự thơ mộng đến Người.
Nhận xét về nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Ngắm trăng
Khi phân tích bài thơ Ngắm trăng, ngoài nội dung tư tưởng của tác phẩm, ta thấy một số nét đặc sắc trong nghệ thuật như sau:
- Hồ Chí Minh đã sử dụng thể thơ tứ tuyệt giản dị. Chính điều này đã giúp cho cảm xúc được thể hiện một cách tự nhiên, toát lên được tâm hồn tự do và lạc quan, làm chủ hoàn cảnh của người tù cách mạng. Phân tích bài thơ Ngắm trăng sẽ cho người đọc thấy rất rõ tác dụng của thể thơ này.
- Bên cạnh đó, phép đối xứng đối lập được sử dụng triệt để và hài hòa, giao hòa của cả ba yếu tố là “nhân, song, nguyệt”. Chính phép nghệ thuật này đã giúp thể hiện được cuộc vượt ngục về tinh thần của người tù cách mạng, nhân và nguyệt đã chủ động đến với nhau như người bạn tri kỷ. Điều này đồng thời cũng cho thấy sự tự do về tâm hồn của Bác.
- Biện pháp nhân hóa được sử dụng tinh tế, nhân hóa ánh trăng và khiến ánh trăng trở nên có linh hồn, có tâm tư như con người vậy. Một vật vô tri mà như trở nên sinh động, và cũng chỉ có người tù với tâm hồn rộng mở ấy mới có thể đến với trăng. Chính biện pháp nghệ thuật này đã thể hiện được ý chí cũng như tư tưởng của Người lớn lao như nào, dù ngục tù xiềng xích cũng không thể làm gì được.
Như vậy, phân tích bài thơ ngắm trăng đã cho ta thấy vẻ đẹp tuyệt vời của ánh trăng cũng như tâm tư và khát vọng tự do trong tâm hồn của người tù – người chiến sĩ và cũng là người thi sĩ tài hoa. Ngắm trăng (Vọng nguyệt) được Hồ Chí Minh sáng tác theo thể thơ tứ tuyệt, chỉ với 28 chữ súc tích cô đọng biết bao về bức chân dung tâm hồn người chiến sĩ cộng sản.
Phân tích bài thơ Ngắm trăng, ta thấy người chiến sĩ ấy không chỉ yêu thiên nhiên với tinh thần mạnh mẽ đầy lạc quan mà còn luôn hướng về tương lai. Đây cũng chính là chất thép trong bản lĩnh nghị lực phi thường của Người. Hy vọng bài viết về chủ đề Phân tích bài thơ Ngắm trăng, đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích phục vụ quá trình học tập của mình. Chúc bạn luôn học tập tốt!
Xem thêm >>> Cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya của Hồ Chí Minh – Ngữ Văn lớp 7
Xem thêm >>> Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh
Xem thêm >>> Trình bày cảm nhận bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh
Tu khoa lien quan:
- nội dung bài thơ ngắm trăng
- bình giảng bài thơ ngắm trăng
- cảm nhận bài thơ ngắm trăng
- nội dung bài thơ ngắm trăng
- vẻ đẹp của bài thơ ngắm trăng
- giới thiệu về bài thơ ngắm trăng
- giới thiệu về bài thơ ngắm trăng
- soạn bài ngắm trăng của hồ chí minh
- phân tích bài thơ ngắm trăng hay nhất
- không gian nghệ thuật trong bài ngắm trăng
Pingback: Cảm nhận về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh - Ngữ Văn 8